Gaza is Arabisch. Gaza is Islamitisch. Gaza is eeuwenlang onlosmakelijk verbonden geweest met de Islamitische geschiedenis en zal die status altijd blijven behouden. Om dat aan te tonen belicht imam Ilyas el Yousfi enkele historische referenties naar het Gaza van vroeger.
Ooit stond het gebied dat we nu kennen als Gaza (غَزّة), bekend als Ghazzatu ‘Asqalaan, waarbij Asqalaan (Asjkelon) de stad was en het dorpje Gaza behoorde tot diens ommeland. Het gebied wordt in tal van historische bronnen genoemd. Imam Ibn Hajar al-‘Asqalaani, afkomstig uit het gebied, schreef: ‘In de oude tijden was ‘Asqalaan de oorsprong, en ‘Asqalaan en Gaza liggen dicht bij elkaar.’
Gaza is altijd al verbonden geweest met de regionale geschiedenis van Arabië. De Palestijnse historicus Aref al-Aref, vermeldt dat het Arabische Gaza al bestond rond het jaar 3750 v.Chr. Het is dan ook niet vreemd dat veel belangrijke historische figuren hun oorsprong (of dood) vonden in het gebied. Er wordt bijvoorbeeld in oude overleveringen beweerd, dat de profeet Sulaymaan, de zoon van de profeet Dawoed, (vrede zij met hen) er is geboren. Zo zegt Mujir ad-Din al-Hanbali: ‘Als Gaza niets anders had dan de geboorteplaatsen van de profeet Sulaymaan en Imam as-Shafi’i, zou dat voldoende (eer) zijn.’1
Gaza in de Arabische Geschiedenis
De connectie van Gaza met Hashim bin Abdi-Manaf, de overgrootvader van de profeet Mohammed ﷺ, wordt er nog steeds geëerd. Shams ad-Din ad-Dimashqi vermeldde in zijn ‘Nukhbat al-dahr fī ʻajāʾib al-barr wa-al-baḥr’, dat de oude Arabieren de regio “Ghazzatu Hashem” noemden omdat Hashim daar op 25-jarige leeftijd overleed tijdens een handelsreis. Zijn graf is tot op de dag van vandaag bekend in Gaza.
“Het is al een wonder op zich dat het (Gaza) de geboorteplaats is van Imam Muhammad ibn Idris al-Shafi’i.”
Zakariya al-Qazwini, ‘Athar al-bilad wa-akhbar al-‘ibad’
Gaza’s rol in de vroege Arabische geschiedenis wordt nog verder versterkt door het feit dat het de bestemming was van een van de twee handelsroutes van de Quraysh die worden genoemd in de Koran; namelijk die van de zomerreis. Ibn Fadl-Allah al-Umari schreef ooit over deze reizen en over Hashim’s ontmoeting met een Byzantijnse commandant, die onder de indruk was van zijn welsprekendheid. Deze ontmoeting leidde tot een brief van de keizer, die handelsveiligheid bood aan de Quraysh en andere Arabische stammen. Dit was een cruciaal moment in de handelsgeschiedenis van de Arabieren. De bekende historicus Yaqut al-Hamawi zei:
“Gaza was door de eeuwen heen nauw verbonden met de Arabieren en het Arabische leven. Het werd door de Arabieren bezocht, en sommigen zeggen dat zij de eerste stichters ervan, gezien de nabijheid tot het Arabisch Schiereiland.”2
Gaza in de Islamitische geschiedenis
Gaza was het toneel van een belangrijke vroeg-islamitische veldslag tussen moslims en de Romeinen. Dat gebeurde in het jaar 12 H., slechts een jaar na de dood van profeet Mohammed ﷺ. De islam vestigde zich pas écht in Gaza in het jaar 634 n.Chr., onder leiding van Muawiyah ibn Abi Sufyan, tijdens het kalifaat van Omar ibn al-Khattab. Deze verovering werd niet gerealiseerd door strijd, maar door een vredesverdrag tussen Muawiyah en de mensen van ‘Ashqalaan. De stad werd toen een centrum voor de islamitische legers in de regio. Een groep metgezellen vestigde zich daar en vanwege de ligging aan zee, bouwden islamitische koningen hoge gebouwen en muren ter bescherming van de stad.
Het belang van deze regio wordt verder benadrukt door uitspraken van de profeet Mohammed ﷺ. Al-Tabarani overleverde dat de profeet Mohammed ﷺ zei:
“De beste van uw fronten is ‘Asqalan.”
Dit suggereert overigens ook dat de regio ‘Ashqalaan een belangrijk strategisch front zou blijven.
Veel geleerden reisden naar ‘Ashqalaan omdat ze het zagen als een eer om er te verblijven. Onder hen waren bekende namen als imam Sufyan al-Thawri, die veertig dagen aan de kust van ‘Ashqalaan verbleef, en imam ‘Atae ibn Abi Rabah, die er elk jaar veertig dagen verbleef. Sommigen, zoals Omar bin Zaid bin Abdullah bin Omar bin Khattab, stierven daar terwijl ze de grenzen bewaakten.
In de vijftiende eeuw beschreef Khalil ibn Shahin al-Dhahiri de stad Gaza als: ‘Een verbluffende stad in een vlak landschap, rijk aan fruit, en met prachtige moskeeën, scholen en gebouwen die verwondering wekken.’3
Imam Ahmad vermeldde in zijn Musnad dat de profeet Mohammedﷺ zei:
”Asqalaan is een van de twee steden vanwaar op de Dag des Oordeels 70.000 mensen zullen opstaan zonder te worden berecht, en er zullen 50.000 martelaren als (eervolle) gasten naar Allah gaan.’
De grootgeleerde (leerling van de metgezellen) ‘Attae al-Khurasani overleverde:
“Ik heb gehoord dat de profeet Mohammed ﷺ, zei: ‘Moge Allah de mensen van de begraafplaats zegenen.’ Hij zei dit drie keer. Toen hij werd gevraagd over deze uitspraak, zei hij: ‘Dat is een begraafplaats in ‘Ashqalaan.’4
Gaza, een onderdeel van het land Palestina, wordt dus beschouwd als een land van grote deugden, zegeningen en van groot belang. De toewijding van de inwoners aan de bescherming en verdediging van dit gebied, samen met de rijke historische verhalen erover, onderstrepen de noodzaak van steun voor en solidariteit met de Palestijnse zaak. Dit alles, in voor een toekomst waarin agressie en onrecht plaatsmaken voor vrede en gerechtigheid!
