Seksueel geweld op 7 oktober? Hoe de NOS Israëlische propaganda verspreidde

Een van de meest verspreide berichten in de nasleep van de gebeurtenissen op 7 oktober was de claim dat Hamas seksueel geweld zou hebben gebruikt tegen Israëlische vrouwen. Ook de NOS was er snel bij om de gebeurtenissen aan te dikken met dit gruwelijke detail. In de weken die volgden werd echter steeds duidelijker dat het om traditioneel Israëlisch nepnieuws ging. In deze media-analyse legt Asmae Chahboun uit hoe de NOS zich voor het karretje liet spannen van de Israëlische propagandamachine.

De genocide in Gaza heeft na ruim 200 dagen niet alleen verschrikkelijk veel vernietiging en menselijk leed veroorzaakt, maar heeft ook veel onthuld over de realiteit van de zionistische bezetting. Nooit eerder hebben zoveel mensen wereldwijd de ware aard van Israël kunnen aanschouwen. Bovendien heeft de onvoorwaardelijke steun van het Westen en Nederland voor deze genocide laten zien hoe selectief we zijn met zogenaamde liberaal democratische waarden als “mensenrechten”. Het lijkt erop dat deze waarden alleen belangrijk worden gevonden als ze onze machtspositie bevorderen.

Wat deze genocide verder onthult, is het gebrek aan journalistieke integriteit van Westerse mainstream media. Al kort na de gebeurtenissen op 7 oktober werd duidelijk hoe ideologisch vooringenomen deze media waren als het ging om Israël: hun narratief werd geloofd, klakkeloos overgenomen en aan het Nederlandse publiek gepresenteerd. Ter illustratie hiervan werp ik in dit artikel een kritische blik op wat mogelijk een van de grootste journalistieke schandalen is in dit conflict: de berichtgeving rondom het vermeende seksuele geweld door Palestijnse strijders op 7 oktober.

In dit artikel richt ik me op de berichtgeving van de NOS – voor velen het boegbeeld van betrouwbare journalistiek – en hoe zij hebben bijgedragen aan de verspreiding van deze mass rape hoax.

De New York Times
De NOS heeft herhaaldelijk bericht over vermeend seksueel geweld door Palestijnse strijders op 7 oktober. In die berichtgeving baseerde de NOS zich volledig op een zeer beperkt aantal artikelen van andere Westerse media. Zo publiceerde de NOS op 29 december 2023 een stuk met als titel ‘Meer gruwelijke details bekend over seksueel geweld tegen vrouwen door Hamas’.¹ De inhoud ervan baseert de NOS volledig op een artikel uit de New York Times, getiteld ‘Screams Whithout Words: How Hamas Weaponized Sexual Violence on October 7’.²

Niet de eerste keer
Het zojuist genoemde artikel was niet de eerste keer dat de NOS meeging in deze Israëlische propaganda. Eerder die maand, op dinsdag 5 december, publiceerde de omroep al een artikel getiteld ‘Steeds meer bewijs voor seksueel geweld Hamas op muziekfestival Israel’. Daarin wordt gerefereerd naar een artikel van de BBC en van The Times, die met name gebruik maken van dezelfde getuigenissen als het New York Times-artikel. Maar in deze twee artikelen komt ook een andere bron aan het woord, ene Cochav Elkayam-Levi. Zij zou het hoofd zijn van een civiele commissie die onderzoek zou doen naar seksueel geweld door Hamas op 7 oktober.

Deze Elkayam-Levi heeft een cruciale rol gespeeld in het verspreiden van claims over systematisch seksueel geweld op 7 oktober. Een van de vele leugens die zij verspreidde was het verhaal van een Hamas-militant die de buik van een zwangere vrouw zou hebben opengesneden, waarna hij de foetus zou hebben verwijderd en haar vervolgens zou hebben verkracht. Dit verhaal werd al vrij snel op allerlei manieren ontkracht.¹¹ Israëlische media ontmaskerden haar als fraudeur die leugens verspreidt. Overigens bestond de commissie waar zij het hoofd van zou zijn, enkel en alleen uit haarzelf.¹²

Misleiding
Een aantal maanden later, op 4 maart 2024, publiceerde de NOS weer een artikel waarmee de mass rape hoax in stand moest worden gehouden voor het Nederlandse publiek. In het artikel getiteld ‘VN-gezant: verkrachtingen door Hamas-militanten aannemelijk’, refereert de NOS naar een rapport van gezant Pramila Patten.¹³

Dat artikel begint als volgt:

‘Een gezant van de Verenigde Naties en haar team stellen in een rapport dat er “redelijke gronden zijn” om aan te nemen dat Hamas-terroristen vrouwen hebben verkracht en op seksuele wijze hebben gemarteld en verminkt gedurende de aanval op Israël op 7 oktober.’¹⁴

Dat klinkt als duidelijke taal, maar dat is het niet. De auteurs van het rapport benadrukken namelijk dat zij géén onderzoekscommissie zijn en dat het team ‘in Israël niet op onderzoeksmissie was’. Een dergelijk onderzoek zou volgens hen gedaan moeten worden door de ‘International Commission of Inquiry’. Dat orgaan heeft het mandaat om onderzoek te doen en daadwerkelijk bewijs voort te brengen. En laat nou juist dat orgaan tot de dag van vandaag de toegang zijn geweigerd door Israël.¹⁵

Toch benoemt de NOS dit niet in hun artikel. Wat de omroep óók niet benoemt is dat het rapport van Pramila Patten zich grotendeels baseert op Israëlische functionarissen en first-responders, waaronder de onbetrouwbare organisatie ZAKA, die erom bekend staat propaganda te hebben verspreid ten aanzien van 7 oktober.¹⁶ En wat de NOS óók niet benoemt is dat het rapport van Pramilla Patten concludeert dat er op basis van het visuele materiaal van 7 oktober ‘No tangible indications of rape’ waren. Dit komt overigens overeen met de uitkomsten van het onderzoek van de ‘Investigative Unit’ van Al-Jazeera, waarin op grote schaal foto’s en video’s van 7 oktober werden geanalyseerd.¹⁷

Ondanks dit alles koos de NOS ervoor om een misleidende conclusie te presenteren door nog eens te benoemen dat Pramila Patten een patroon zou hebben vastgesteld van ‘volledig naakte of van onder ontklede slachtoffers, met name vrouwen, met vastgebonden handen en meerdere schotwonden’. De vraag die rijst is waarom de NOS deze conclusie klakkeloos overneemt als het rapport zelf stelt niet onderzoekend van aard te zijn, geen bewijs te hebben gevonden en toegeeft grote methodologische tekortkomingen te hebben? Waarom benoemt de NOS in hetzelfde artikel niet dat Israël tot de dag van vandaag de commissie blokkeert die het mandaat heeft om daadwerkelijk onderzoek te doen?

Reactie van de NOS blijft uit
De NOS zelf heeft niet gereageerd op onze bovenstaande inhoudelijke bezwaren op hun misleidende berichtgeving over wat nu bekend is komen te staan als de ‘mass rape hoax’. Het is zeer problematisch dat de NOS tot de dag van vandaag geen rectificatie heeft geplaatst en desbetreffende artikelen niet heeft teruggetrokken.

Wat dit vooral kwalijk maakt, is dat diezelfde onjuistheden door regeringsleiders en andere invloedrijke mensen worden gebruikt om de huidige aanval op Gaza te legitimeren; ook in Nederland. Het wordt gebruikt om begrip te creëren voor een drama waarover speciaal VN-rapporteur Francesca Albanese, in haar rapport ‘Anatomy of a Genocide’, concludeerde dat er gegronde redenen zijn om aan te nemen dat Israël zich schuldig maakt aan genocide.

Deze Israëlische propaganda rondom seksueel geweld tegen vrouwen, die gretig is overgenomen door de meeste Westerse mainstream media, is misbruikt als voorwendsel voor het kolossale geweld en het ondenkbare onrecht tegen Palestijnse vrouwen, mannen en kinderen. En zo blijkt de NOS niet alleen overdreven voorzichtig in het veroordelen van Israël, maar lijkt het zich ook voor het karretje te laten spannen en te fungeren als verlengstuk van de Israëlische propagandamachine.