Kindermisbruik is een veelvoorkomend fenomeen. Hoewel het in islamitische kringen geen groot verschijnsel is, zijn er wel degelijk moslims die ermee te maken hebben (gehad). Zij houden dit vaak jarenlang voor zich en vinden het moeilijk om hulp te zoeken. Wat maakt het voor deze slachtoffers zo moeilijk om erover te praten? Psychologe Shazia Nanhay Khan legt het ons uit.
In mijn werk als psycholoog ben ik deze casussen regelmatig tegengekomen, ook bij moslims. Toch heerst er nog een groot taboe op het bespreken ervan, vooral bij de slachtoffers zelf. Wanneer mensen hun verhaal doen bij een therapeut, is dat vaak ook nog eens de eerste keer dat ze er überhaupt over praten met iemand. Dat betekent dat zij zich niet eerder veilig genoeg voelden om te vertellen wat voor verschrikkelijks hen is overkomen.
Er lopen in onze Oemmah dus mensen rond, die hun hele leven geleefd hebben met deze zware last op hun schouders. Als kind hebben ze in hun eentje met angst, onzekerheid, onwetendheid en onveiligheid moeten dealen. Nooit hebben ze de hulp van een volwassene kunnen inschakelen. Sommigen durfden niet en anderen beseften niet wat hen was overkomen. Ze zijn gaan trouwen en hebben op intiem vlak hun angsten en herbelevingen verborgen weten te houden. Ze hebben hun nachtmerries en teisterende gedachten nooit gedeeld. Ze hebben kinderen gekregen en hen, met alles wat er binnen hun macht lag, geprobeerd te beschermen tegen hetgeen zij zelf meegemaakt hebben. Ze hebben zaken over misbruik in het nieuws voorbij zien komen en in conversaties met anderen algemeen besproken. Maar nooit hebben zij met iemand gedeeld wat voor vreselijks hen is overkomen in hun jeugd.
Als moslims, die een steunpilaar horen te zijn voor de mensen in hun gemeenschap en in hun families, is het belangrijk om een luisterend oor te bieden aan mensen met dit soort zorgen. Maar om dat te kunnen doen, is het nodig om te begrijpen wat het voor deze mensen zo moeilijk maakt om er überhaupt over te praten. Daarom benoem ik hier in het kort de meest voorkomende factoren die een gesprek over misbruik zo bemoeilijken.
Angst
Soms wordt het kind angst ingeboezemd door de dader. Als ze aan iemand vertellen wat er is gebeurd, dan zouden er negatieve gevolgen voor hen zijn. Ze worden bewust bang gemaakt door middel van bedreiging of chantage. Angst speelt ook een rol wanneer het kind ervan uitgaat dat de ouders of anderen boos zullen worden, maar ook wanneer het kind bang is om niet geloofd te worden. Die angst kan zorgen voor een terughoudendheid die vaak tot in de volwassenheid kan duren.
Schaamte
Kinderen kunnen schaamte ervaren om over de gebeurtenis te spreken, vooral wanneer het onderwerp taboe is. Ook kunnen ze denken dat mensen anders naar hen zullen kijken wanneer ze het te weten komen.
Schuld
Als ze zich er al eerder bij anderen over geuit hadden, dan komt het ook nog veel te vaak voor dat de eerste erkenning en realiteitsschets van de therapeut komt. Slachtoffers geloven namelijk heel vaak dat het misbruik hun eigen schuld is geweest. Meestal is dat hen aangepraat door de dader, door familie van de dader of door hun eigen ouders. Tevens speelt emotioneel misbruik een rol hierin. Daders laten kinderen vaak in de waan dat zij dit zelf ook wilden en dus ‘even schuldig’ eraan zijn geweest.
Verantwoordelijkheid en loyaliteit
Juist wanneer de dader een dierbare van het kind is, voelt het kind zich verantwoordelijk om diegene te beschermen. Ze willen hem of haar niet in de problemen brengen door het aan een ander te vertellen. Ook komt het voor dat ze een belofte gemaakt hebben om het niet door te vertellen en het ‘hun geheimpje’ is. Verder kan er ook sprake zijn van een groot loyaliteitsgevoel naar de ouders. Dit houdt in dat het kind hen geen zorgen of stress wil geven door zoiets te vertellen. Tot slot komt het voor dat een kind het aan de ouders of één van hen vertelt, maar dat het direct in de doofpot wordt gestopt en het kind verboden wordt er ooit nog over te praten met als doel geen relaties te verstoren of ongemakkelijke situaties te veroorzaken. Die verantwoordelijkheid wordt dus ook bij het kind neergelegd.
Het is dus erg belangrijk een veilige omgeving te creëren waarin zaken als misbruik op een islamitisch verantwoorde manier ter sprake kunnen komen. Alleen dan is het mogelijk om de slachtoffers te verlossen van de kwelling die ze van binnen met zich meedragen. Tegelijkertijd is praten niet alleen belangrijk om de slachtoffers bij te staan, maar vooral ook om te voorkomen dat zoiets ooit (weer) gebeurt.
Praat dus veel met je kinderen, over van alles en nog wat. Vraag naar hun meningen, hun visies. Laat zien dat je ze gelooft, dat je waarde hecht aan hetgeen ze vinden en vertellen. Creëer die toegankelijkheid en veiligheid voor hen om letterlijk met alles naar je toe te kunnen komen. En wacht hier niet te lang mee, met een kleuter kan je dit al doen. Volg gewoon het taal- en begripsniveau van je kind. Bouw de relatie met je kinderen op met stenen van eerlijkheid, openheid, onvoorwaardelijke liefde, vertrouwen en veiligheid. Een dergelijke relatie is essentieel om vervolgens te kunnen praten over behoedzaamheid ter voorkoming van misbruik. En hoe dat er precies uitziet, leg ik graag uit in mijn volgende artikel dat binnenkort gepubliceerd wordt op Daliel.
