Alvorens er wordt overgegaan tot het bespreken van de vraag, dienen we eerst stil te staan bij een kwalijk feit: namelijk dat met het aangaan en het hebben van schulden té lichtzinnig wordt omgegaan. Het is een kwestie die daardoor steeds meer wijdverspreid raakt, en dit is absoluut geen wenselijke situatie. Hoewel de moderne economie het aangaan van schulden faciliteert en zelfs aanmoedigt om deel te nemen aan deze consumptiecultuur, dient de moslim zichzelf zo veel mogelijk hiertegen te beschermen – al helemaal in persoonlijke relaties.
Hoe zit het nu met het verzoenen van het hebben van schulden met het verrichten van de hadj of umrah? In dit artikel lees je hoe de moslim hiermee dient om te gaan.
Schulden – probleem of oplossing?
De moslim – en de mens over het algemeen – dient schulden te vermijden. Hoewel de sharie’ah het aangaan van leningen niet definitief als haraam verklaart, wordt het wel degelijk ontmoedigd. Deze kwestie liet de Profeet ﷺ ook niet onberoerd, daar hij de volgende smeekbede verrichtte na de tashahhoed:
اللَّهُمَّ إِنِّي أَعُوذُ بِكَ مِنَ الْمَأْثَمِ وَالْمَغْرَمِ
“Oh Allah, ik zoek toevlucht bij U tegen [een situatie die leidt naar] de zonde en [een situatie die leidt naar] de schuld.”
Zij vroegen aan hem ﷺ: “Hoe vaak zoekt u wel niet bescherming tegen het vervallen in schulden?” De Profeet ﷺ antwoordde:
إِنَّ الرَّجُلَ إِذَا غَرِمَ حَدَّثَ فَكَذَبَ وَوَعَدَ فَأَخْلَفَ
“Wanneer een persoon in schulden terechtkomt, dan spreekt hij en liegt hij, hij maakt beloftes en hij verbreekt ze.”[1]
Schulden kunnen dus leiden tot zonden en karakterzwakte. Het is niet slechts een financiële kwestie – het is iets dat je geloofsleven raakt.
Wat als je sterft met een openstaande schuld?
Niemand weet wanneer hij of zij tot sterven komt – maar wat dan als je sterft en een open schuld hebt bij iemand?
Een man in Madinah kwam te sterven terwijl hij een schuld van twee goudstukken had nagelaten, waarna de Profeet ﷺ weigerde het dodengebed over hem te bidden. Hij ﷺ verrichtte het dodengebed pas toen de metgezel Aboe Qataadah al-Ansaarie het op zich nam om zijn schuld af te lossen.
De ernst van het sterven met een schuld, wordt extra benadrukt in de volgende hadieth:
Wij zaten met de Profeet wanneer hij omhoog keek naar de hemel, waarna hij zijn handpalm op zijn voorhoofd plaatste, zeggende:
“Soebhaanallaah, wat een hevig iets dat aan mij is neergezonden!”
Wij werden stil en bang. De volgende dag vroegen wij hem : “Oh Boodschapper van Allah, wat is dat hevige dat aan jou is neergezonden geweest?” Hij antwoordde:
وَالَّذِي نَفْسِي بِيَدِهِ لَوْ أَنَّ رَجُلاً قُتِلَ فِي سَبِيلِ اللَّهِ ثُمَّ أُحْيِيَ ثُمَّ قُتِلَ ثُمَّ أُحْيِيَ ثُمَّ قُتِلَ وَعَلَيْهِ دَيْنٌ مَا دَخَلَ الْجَنَّةَ حَتَّى يُقْضَى عَنْهُ دَيْنُهُ
“Bij Degene in Wiens Hand mijn ziel is, als een man komt te overlijden op de weg van Allah (als martelaar), terug tot leven zou worden gewekt, en terug (als martelaar) zou sterven – terwijl hij een schuld had – dan zou hij het Paradijs niet betreden totdat zijn schuld zou zijn afgelost.”[2]
De ernst van het aangaan van een schuld is dus niet te onderschatten. Indien het onvermijdbaar is, dien je de plicht van het aflossen van die schuld als een grote prioriteit te zien, daar de consequenties van het niet betalen ervan enorm zijn.
Mag ik met een schuld op hadj of umrah vertrekken?
Het vertrekpunt in het doen van uitgaven terwijl je schulden hebt, is dat het afbetalen van de schulden absoluut prioritair is. Dit wil zeggen dat de enige uitgaven die het afbetalen van een schuld mogen belemmeren, noodzakelijke uitgaven zijn zoals voedsel en onderdak. Alles wat niet noodzakelijk is, mag het afbetalen van de schuld dus niet belemmeren. Zelfs het geven van sadaqah is niet toegestaan als je een openstaande schuld hebt. Hieruit volgt dat ook de umrah en de hadj niet prioritair zijn wanneer je een schuld hebt open staan.
Uitzondering: heb je een schuld met een duidelijke afbetalingsregeling en weet je zeker dat je door hadj of oemrah jouw verplichtingen niet schaadt? Dan mag je wél gaan. Denk bijvoorbeeld aan een studieschuld met een lange looptijd en vaste afbetalingen die niet in gevaar komen.
Conclusie
De moslim dient zich bewust te zijn van wat het juist betekent om een schuld aan te gaan, en welk effect dit kan hebben op het individu. Hier dient dus in de eerste plaats niet lichtzinnig over te worden gegaan.
De hadj is verplicht voor wie het zich kan veroorloven. Maar schulden zijn geen vrijblijvende last – ze zijn een recht van de schuldeiser en wegen zwaar in het Hiernamaals.
- Heb je een openstaande schuld die je nog niet structureel terugbetaalt? Stel je hadj of umrah dan uit.
- Heb je een duidelijke regeling getroffen en komt niemand tekort? Dan is de weg naar Makkah open.
Laat je reis naar Allah beginnen met het zuiveren van je intenties én je verantwoordelijkheden!
[1] Overgeleverd door ‘Aishah in Sahieh al-Boekhaarie en Sahieh Moeslim.
[2] Overgeleverd door Mohammad bin Jahsh in Soenan an Nasaa’i.